O: Bojana Ibrajter Gazibara

Zavod za zaštitu spomenika kulture grada Beograda čestita osnovnoj školi „20. oktobar“ sa Novog Beograda dan škole.

U Drugom svetskom ratu 20. oktobra 1944. godine Beograd je oslobođen. Zavod je uveličao proslavu dana škole predavanjem učenicima o bogatom kulturnom nasleđu grada Beograda. Osim svoje osnovne delatnosti Zavod popularizuje kulturno–istorijsko nasleđe naše prestonice i približava ga najmlađima. Uz predstavljanje aktivnosti Zavoda razvija se svest o neophodnosti očuvanja tradicije i spomeničkog nasleđa koje je potrebno čuvati.

Projekat „Nasleđe za decu“ prezentovale su autorke Ana Sibinović, dipl.etnolog, viši konzervator i dokumantarista Slađana Milojević.

Koncept predavanja je da se u vidu interaktivne prezentacije, na panoima i slajdovima prikaže najpre zgrada Zavoda, na kojima se obično prepozna prostor Beogradske tvrđave i Spomenik Pobedniku što bude dobra uvertira da se objasni šta sve može biti spomenik kulture i da se napravi razlika između javnih spomenika na koje se isključivo pomisli kada se pomenu spomenici kulture.

Učenicima je predstavljena prva android aplikacija o kulturnom nasleđu pod nazivom „Beograd znam da čuvam“ koju je realizovao Zavod, a podržalo Ministarstvo kulture i informisanja Republike Srbije. Kao poklon osnovcima podeljena je radna sveska – bojanka koju je Zavod priredio za aktivnosti projekta „Nasleđe za decu“.

Etnolog Zavoda za zaštitu spomenika kulture Ana Sibinović, viši konzervator je aktivno učetvovala u radu Sekcije etnologa Društva konzervatora Srbije koja je održana 13. i 14. oktobra 2022. godine u Sremskoj Mirovici.U okviru segmenta promocija i prezentacija kulturnog nasleđa u savremenim medijima etnolog Zavoda za zaštitu spomenika kulture grada Beograda Ana Sibinović učesnicima je predstavila izložbu Groblja i nadgrobnici Beograda koja je realizovana u saradnji sa JKP Pogrebne usluge a otvorena na dvadesetoj jubilarnoj konferenciji Udruženja kulturno značajnih grobalja Evrope održanoj u septembru u Beogradu.

Prvog radnog dana nakon pozdravne reči direktora Zavoda za zaštitu spomenika kulture Sremska Mitrovica Ljubiše Šolaje usledio je izveštaj učesnika o aktivnostima Zavoda u kojima rade. Radni dan je završen obilaskom znamenitosti Sremske Mitrovice, obilaskom carske palate.Naredni dan je organizovana radna ekskurzija posetom Muzeju hleba u Pećincima, posetom Obedske bare, seoske kuće u Ogaru, spomenika kulture i na kraju dana poseta etno parku Kupinovo.

Zavod za zaštitu spomenika kulture grada Beograda je otpočeo ovogodišnji ciklus projekta edukacije srednjoškolaca Beogradska kultura – BeoKul gradska tura u Školi za dizajn.

Trećaci, sa svojim profesorima Tijanom Dinić i Milošem Kosovcem, pažljivo su slušali o kulturnim dobrima na teritoriji grada Beograda, a predstavljena im je i ovogodišnja tema – Područje Knez Mihailove ulice.

Razmišljajući o najboljem načinu da se zainteresuje mlađa populacija za kulturno nasleđe, kao i da se uključi u upoznavanje grada i prepoznavanje njegove vrednosti, Zavod za zaštitu spomenika kulture grada Beograda je početkom 2014. godine pokrenuo projekat Beogradska Kultura-BeoKul GradskaTura.

Program je zamišljen tako da stručne saradnice Zavoda na početku časa predstave, upoznaju učenike sa vrstama kulturnih dobara i uključe u razgovor, a potom gostujući učenici iz jedne škole drže predavanja sa prezentacijom u power point programu, svojim vršnjacima u drugoj beogradskoj školi. Na kraju časa ili dvočasa je predviđeno vreme za pitanja, komenatre i diskusiju, kao i dogovor sa novom grupom učenika oko gostovanja u narednoj školi. Cilj projekta je da se kod mladih srednjoškolskog uzrasta razvije svest o značaju nepokretne kulture baštine, o njenim kulturnim, istorijskim, arhitektonskim i drugim vrednostima. Učesnicima u projektu je, tokom izrade prezentacija, na raspolaganju stručna pomoć, kao i uvid u stručnu literaturu Zavoda za zaštitu spomenika kulture grada Beograda.

Autorke projekta su istoričarke umetnosti Ksenija Ćirić i Bojana Ibrajter Gazibara, viši konzervatori u Zavodu.

Danas se obeležava Prenos moštiju svete Petke. Stoga, donosimo priču o Manastiru Fenek.

Manastir Fenek smešten je u jugoistočnom delu Donjeg Srema, na teritoriji sela Jakova, udaljen 20 kilometara od Beograda. Manastirski kompleks se sastoji od crkve posvećene svetoj Petki, konaka koji okružuje crkvu sa tri strane i zasebne kapele takođe posvećene svetoj Petki. Iako po svom geografskom položaju ne spada u grupu fruškogorskih manastira, Fenek je po svom nastanku, uslovima istorijskog razvoja i arhitektonskim oblikom uvek tretiran u okviru ove grupe. Od samog osnivanja manastir je bio značajno središte kulta svete Prepodobne mati Paraskeve, koji se od početka XV veka naročito razvija na području Beograda i Donjeg Srema.

Ne postoje pouzdani podaci na osnovu kojih bi se mogao utvrditi tačan datum podizanja manastira, niti ime njegovog ktitora. Prema predanju, koje prenosi mitropolit Vikentije Jovanović u svom izveštaju od 2. decembra 1775. godine, manastir Fenek su, kao i manastire Krušedol i Hopovo, podigli u drugoj polovini XV veka srpski vladika Maksim Branković, sa bratom despotom Jovanom i majkom Angelinom. Ipak, najraniji istorijski pomen Feneka potiče iz 1563. godine. Na osnovu arheoloških istraživanja može se zaključiti da je stara crkva manastira Fenek izvedena kao jednobrodna, longitudinalna i verovatno zasvedena građevina sa bočim polukružnim pevnicama. Iako su pripreme za obnovu manastira i izgradnju nove crkve otpočele već 1775. godine, na realizaciju izgradnje čekalo se sve do kraja XVIII veka zbog nedostatka novca i ratnih zbivanja 1789–1791. godine, kada je manastir prilično stradao. Nova barokna crkva koja i danas postoji podignuta je u periodu 1794–1797. godine, po projektu zemunskog majstora Maurilijusa Rabla. Arhitektonsku realizaciju fasada odlikuje bogatstvo baroknih dekorativnih elemenata koji najviše dolaze do izražaja na zvoniku i zapadnoj fasadi.

Od svog postanka do danas za manastir se vezivao kult isceliteljskog izvora. Ozidani bunar s lekovitom vodom pojavljuje se tako u svim opisima manastira Fenek kao njegova posebna znamenitost. Nad lekovitim izvorom je nekada postojala stara kapela, o čijem vremenu postanka ne postoje podaci, ali o njenom izgledu svedoči bakrorez Svete Paraskeve iz 1782. godine. Ovaj likovni predložak prikazuje kapelu kao skromno poligonalno zdanje sa prizidanim pravougaonim aneksom. Danas postojeća kapela sv. Petke, udaljena sto metara od manastirske crkve, potiče iz 1800. godine. O vremenu podizanja svedoči ktitorski natpis u priprati kapele. Radovi na konačnom uređenju i opremanju unutrašnjosti kapele potrajali su još neko vreme, tako da je njeno osvećenje bilo tek 15. avgusta 1807. godine. Današnji konaci manastira Fenek obuhvataju crkvu sa tri strane: zapadne, severne i južne. Pretpostavlja se da su izgrađeni 1785. godine, kad ih je osveštao mitropolit Mojsej Putnik. Najpotpunije podatke o istorijskom izgledu konaka daju sačuvani planovi iz 1878. godine. Iako su stradali u kasnijim ratnim dešavanjima, konaci i danas predstavljaju impozantnu baroknu jednospratnu građevinu, sa otvorenim tremom ka porti crkve. Manastir Fenek je 1950. godine utvrđen za kulturno dobro, a 1979. godine za kulturno dobro od velikog značaja.

Zgrada Narodne skupštine građena je između 1907. i 1936. godine, prema projektu arhitekte Jovana Ilkića i pod nadzorom i razradom projekta njegovog sina, arhitekte Pavla Ilkića.

Pisarnica Zavoda za zaštitu spomenika kulture grada Beograda će za praznike raditi sa strankama skraćeno – u petak 31. decembra 2021. godine do 10 časova, a na Badnji dan 06. januara 2022. godine do 12 časova.

Ponedeljak 03. januar i petak 07. januar 2022. godine su neradni dani.

U Zavodu za zaštitu spomenika kulture grada Beograda održan je 19.11.2021. godine sastanak sa glavnim koordinatorom Turske agencije za saradnju i koordinaciju (TIKA) Mehmedom Mete Anačom.

Povodom otvaranja izložbe „Spomeničko nasleđe Ulice kneza Miloša“ i zvaničnog otvaranja Dana evropske baštine 2021. Zavod za zaštitu spomenika kulture grada Beograda će raditi skraćeno sa strankama do 12:30 časova u sredu 15.09.2021. Hvala na razumevanju.

U kulturnoj stanici Svilara (Almaški kraj) u Novom Sadu 31.maja 2021. godine održana je svečanost povodom Dana Društva konzervatora Srbije.

Zavod za zaštitu spomenika kulture grada Beograda ovoga maja obeležava 61 godinu svog rada i delovanja na očuvanju kulturnog nasleđa glavnog grada.