Na današnji dan 1957. godine preminuo je Moša Pijade. Deset godina posle njegove smrti raspisan je opšti jugoslovenski konkurs za izradu spomenika ovom istaknutom političaru, publicisti i slikaru. Žiri je odlučio da mimo konkursa dodeli specijalnu nagradu vajaru Branku Ružiću za izuzetno umetničko ostvarenje i da mu poveri izgradnju spomenika. Skulptura tematski i koncepcijski odražava umetnikove preokupacije one faze u kojoj je bio zaokupljen ljudskim zajedništvom, a poklopile su se sa idejom revolucionarnog pregalaštva predstavljene ličnosti.
Izbor Ružićeve skulpture za spomenik ovom istaknutom revolucionaru, vremenski se poklapio sa fazom umetnikovog opusa u okviru koje skup ili grupa čine posebno poglavlje. Teme ugroženosti, straha, kolektivne volje i kolektivnih nastojanja su ljudska i umetnička preokupacija Ružićeve skulpture toga vremena. Ružić grupiše figure ispitujući veze ljudskih tela i njihovih definisanja u bloku, ali napušta klasičnu tradiciju vajarstva i primenjuje jezik forme zasnovan na principima graditeljstva u kome forma sama sebe tumači. U pogledu portreta u grupi kao i portreta uopšte Ružić ističe samo karakteristiku, kao osobeni znak, i omogućava da plastika sopstvenom sugestivnošću prisno komunicira sa posmatračem.
U takvom konceptu je nastao i spomenik Moši Pijade. Tematika i gradjenje plastičnog oblika nisu posebno traženi za ovaj spomenik, već su prirodno proizašli iz umetničkih i idejnih preokupacija skulptora. Oni su se srećno poklopili sa zadatkom predstavljanja istaknute ličnosti čije ideje okupljaju u zajedničku težnju. Upečatljivo naglašen lik Moše Pijade oko koga su okupljeni ljudi, personifikuje ljudsko zajedništvo, osnovni motiv ovog spomenika. Na taj način zamisao spomenika Moši Pijade znači više od bukvalnog predstavljanja ličnosti i ovaploćuje opštu, humanu misao o pokretačkoj snazi značajnog ljudskog dela.
Postavljanjem spomenika bez postamenta sred pešačkog trga, postignut je prisan odnos sa posmatračem. I u ovom pogledu postavljanje spomenika Moši Pijade predstavlja novinu – nekadašnji princip uzdizanja skulpture na visoka postolja zamenjen je prisnim kontaktom umetničkog dela sa ljudima i obezbedjen život spomenika u stalnom dodiru sa posmatračem.
Spomenik Moši Pijade utvrdjen je za spomenik kulture 1987. godine.
