Projekat „Nasleđe za decu“ započet je 2014. godine. Predavanja o spomenicima kulture grada Beograda predstavljaju aktivnost Zavoda u oblasti edukacije učenika nižih razreda osnove škole, od drugog do četvrtog razreda.
Projekat Beo Kul Gradska Tura
Beo Kul Gradska Tura
Jedan od najznačajnijih segmenata bavljenja spomeničkim nasleđem, posebno u savremenom dobu, predstavlja njegova popularizacija i prezentacija, kako među stručnom, tako i među najširom javnošću. Deo te javnosti čine i mladi. Razmišljajući o najboljem načinu da se zainteresuje mlađa populacija za kulturno nasleđe, kao i da se uključi u upoznavanje grada i prepoznavanje njegove vrednosti, Zavod za zaštitu spomenika kulture grada Beograda je početkom 2014. godine pokrenuo projekt Beogradska Kultura-BeoKul GradskaTura, koji još uvek traje. Autorke projekta su istoričarke umetnosti Ksenija Ćirić i Bojana Ibrajter Gazibara, viši konzervatori Zavoda.
Projekat BeoKul GradskaTura je osmišljen tako da na početku školskog časa, tokomgostovanja u odabranoj školi, stručne saradnice Zavoda predstave delatnost službe zaštite, vrste spomenika kulture i uključe učenike u razgovor. Učenicima se prikazuju fotografije pojedinačnih kulturnih dobara, uz objašnjenja, a na njima je da prepoznaju i sete se, uz smernice autorki projekta, koja još kulturna dobra znaju u Beogradu. Ideja je da mladi budu podstaknuti da shvate vrednost objekata koje svakodnevno viđaju i koje dobro poznaju i razumeju koji ih to poseban kvalitet izdvaja i čini kulturnim dobrima.
Sledeći korak je predstavljanje teme odabrane za tu školsku godinu. Đacima se u vidu prezentacije i predavanja prikaže odabrana tema-celina, trg, ulica i svi spomenici kulture koji čine deo te celine. Na taj način se učenicima predoče koje su sve potencijalne teme o kojima će oni dalje istraživati.
Od samog početka projekta je bilo jasno da će se raditi sa učenicima trećeg razreda, koji su dovoljno zreli, a imaju nešto manje obaveza od četvrtaka, a prepoznato je kao važno da vršnjaci jedni drugima drže predavanja. Nakon uvodnog časa u jednoj školi, autorkama projekta se javljaju timovima učenika iz te škole sa po tri odabrane teme od ponuđenih.
Učesnicima projekta je tokom istraživanja i izrade prezentacija na raspolaganju stručna pomoć i usmeravanje. Već na uvodnom času im se kao polazišna tačka savetuje da posete veb prezentaciju Zavoda za zaštitu spomenika kulture grada Beograda, na kojoj se, u formi kataloga u elektronskom formatu, nalaze kratki tekstovi, takozvane lične karte svih kulturnih dobara u Beogradu. Takođe, predoči im se i da Zavod ima bogatu izdavačku delatnost, sa brojnim izdanjima koja su dostupna na sajtu Zavoda, ali i biblioteku, čije im je korišćenje na raspolaganju. Bitno je da učenici razumeju da svi dostupni podaci na internetu nisu obavezno i tačni podaci i da im se pomogne da prepoznaju relevantne izvore. U tome im pomažu autorke BeoKul GradskeTure, ali i njihovi profesori, saradnici na projektu.
Što se samog učeničkog predavanja i prezentacije tiče, đaci imaju potpunu slobodu oko koncepta. Međutim, podrazumeva se da sva predavanja moraju da objasne istorijski kontekst u kome je određeno kulturno dobro nastalo, da prepoznaju i istaknu njegovu arhitektonsku, kulturno-istorijsku i/ili umetničku vrednost. Pored izučavanja relevantnih izvora, učenici se pozivaju i da izađu na teren, odnosno da odu do samog kulturnog dobra, naprave svoje fotografije fasada, ali i enterijera, tamo gde je omogućen ulaz. Odlazak do samog kulturnog dobra predstavlja najvažniji segment pripreme rada, jer na taj način đaci najbolje stiču uvid u stanje u kome je kulturno dobro, ali i uče da ga opaze među susednim objektima. Posebnu draž i neophodni začin svake teme čine zanimljivosti vezane za život i trajanje kulturnog dobra ili ličnosti koje su u njemu živele ili stvarale Upravo je to ono što ostaje najupečatljivije istraživačima, ali i njihovim slušaocima.
Sa pripremljenim predavanjima i prezentacijama, kao i njihovim autorima, stručne saradnice Zavoda gostuju u narednoj školi. Ponovo se predstavi delatnost Zavoda i predstavi projekat, a potom učenici drže predavanje svojim vršnjacima. Kraj časa je predviđen za pitanja, kao i prijavljivanje novih grupa učenika i izbor novih tema koje će pripremati za sledeću školu. Kada se zaokruži godišnji ciklus i sve škole učesnice završe svoja predavanja i gostovanja, u mesecu maju se organizuje velika zajednička šetnja svih predavača, gde svi zajedno, uz brojnu publiku i prijatelje, ali i slučajne prolaznike, imamo priliku da čujemo sva predavanja na licu mesta-ispred ili u spomenicima kulture. To je i najlepši način da se tema zaokruži i da se prepozna celina koju kulturna dobra zajedno čine.
Koliko je od starta autorkama bio jasan koncept predavanja, toliko ih je brinulo to što se činilo da, Beograd kao tema, neće biti dovoljno zanimljiv i inspirativan mladima srednjoškolskog uzrasta. Iako je naš grad jedan od najstarijih naselja u Evropi, nastao na raskrsnici Istoka i Zapada, upravo zbog svog specifičnog geografskog položaja, nebrojeno puta je rušen i ponovo građen. Zato su mnogi kulturni slojevi uništeni i bespovratno nestali. Beograd ne treba porediti sa svetskim metropolama, već prepoznati njegove karakteristične vrednosti koje nisu uvek na prvi pogled uhvatljive i očigledne, ali bilo je potrebno u to ubediti i učenike, učesnike projekta.
Do sada su obrađene sledeće teme i celine: proučavanje spomenika kulture koji se nalaze na Uneskovoj listi svetske baštine, srpskih spomenika na ovoj listi, kao i beogradskog nasleđa; Ulica kralja Petra, Terazije, Dunavska i Savska padina. U projektui su učestvovale Prva beogradska gimnazija, Treća beogradska gimnazija, Deveta gimnazija „Mihailo Petrović Alas“, Trinaesta beogradska gimnazija, Četrnaesta beogradska gimnazija, Arhitektonska tehnička škola i Škola za dizajn.
Zemun
Nepokretna kulturna dobra na teritoriji opštine „ZEMUN“
KULTURNA DOBRA OD VELIKOG ZNAČAJA
Spomenici kulture
- Ičkova kuća, Ugao Bežanijske 18 i Svetosavske 23, (Rešenje Zavoda br. 753/4 od 31.12.1965); Kulturno dobro od velikog značaja, (Odluka, „Sl. glasnik SRS“ br. 14/79)
- Kuća porodice Karamata, Karamatina 17, (Rešenje Republičkog zavoda br. 929 od 21.12.1950); Kulturno dobro od velikog značaja, (Odluka, „Sl. glasnik SRS“ br. 14/79)
- Kuća u kojoj se rodio Dimitrije Davidović, Glavna 6, (Rešenje Zavoda za zaštitu spomenika kulture APV br. 218 od 27.2.1951); Kulturno dobro od velikog značaja, (Odluka, „Sl. glasnik SRS“ br. 14/79)
- Livnica „Pantelić“,Gajeva 15, (Rešenje Zavoda br. 84/2 od 20.10.1971); Kulturno dobro od velikog značaja, (Odluka, „Sl. glasnik SRS“ br. 14/79)
Prostorne kulturno istorijske celine
- Staro jezgro Zemuna, (Rešenje Zavoda br. 949/2 od 1.11.1966); Kulturno dobro od velikog značaja, (Odluka, „Sl. glasnik SRS“ br. 14/79)
mapa – pdf
KULTURNA DOBRA
Spomenici kulture
- Bogorodičina crkva u Zemunu, Rajačićeva 4, (Odluka, „Sl. list grada Beograda“ br.26/92)
- Carinarnica, Zmaj Jovina 26, (Rešenje Zavoda br. 95/4 OD 3.7.1965.)
- Crkva Sv. Arhanđela Mihaila i Gavrila u Batajnici, Pukovnika Milenka Pavlovića 2, (Odluka, „Sl. list grada Beograda“ br. 4/83)
- Crkva Sv. Dimitrija (Hariševa kapela), Grobljanska 5, (Odluka, „Sl. list grada Beograda“ br. 26/92)
- Crkva Sv. Trojice u Zemunu, ugao ulica Mladih gorana 72 i Svetotrojičina, Zemun, (Rešenje Zavoda za zaštitu i naučno proučavanje spomenika kulture SRS br. 1072 od 29.7.1958.)
- Dom Srpske pravoslavne crkvene opštine, Svetosavska 22, (Odluka, „Sl. list grada Beograda“ br. 21/94)
- Kontumacka kapela Sv. Arhanđela Mihaila i Gavrila u Zemunu, Gradradski park 3, (Rešenje Zavoda br. 239/5 od 23.12.1966.)
- Kuća Afrodite Bialo, Glavna 45, (Rešenje Zavoda za zaštitu spomenika kulture, Odeljenje za Vojvodinu br. 219 od 27.2.1951.)
- Kuća Burovca na Gardošu, Visoka 27, (Odluka, „Sl. list grada Beograda“ br. 19/81)
- Kuća Dr Save Nedeljkovića, Cara Dušana 41, (Odluka, „Sl. glasnik RS“ br. 51/97)
- Kuća inž. Pavla Horvata, Ivićeva 4, (Odluka o utvrđivanju, „Sl. glasnik RS“ br. 51/97)
- Kuća porodice Marković, Gospodska 14, Magistratski trg 11, (Rešenje Zavoda br. 648/7 od 24.12.1965.)
- Kuća sa sunčanim satom, Glavna 23, (Rešenje Zavoda za zaštitu spomenika kulture APV br. 220 od 27.2.1951)
- Kuća u Ulici Glavna br. 7 u Zemunu, (Rešenje Zavoda br. 870/7 od 31.12.1963.)
- Magistrat, Trg pobede 3 (Rešenje Zavoda br. 96/4 od 19.5.1965.)
- Nikolajevska crkva u Zemunu, Njegoševa 43, (Rešenje Zavoda za zaštitu i naučno proučavanje spomenika kulture NRS br. 2159/48 od 4.12.1948.)
- Srpska škola u Gornjoj varoši, Svetotrojičina 4, (Odluka, „Sl. glasnik RS“ br. 51/97)
- Spirtina kuća, Glavna 9, (Rešenje Zavoda br.182/4 od 12.3.1965.)
- Zemunska gimnazija, Gradski park 1, (Odluka, „Sl. glasnik RS“ br. 51/97)
- Zemunska pošta, Glavna 8, (Odluka o utvrđivanju, „Sl. glasnik RS“ br. 51/97)
- Zemunska tvrđava, Gardoš, (Rešenje Vojvođanskog muzeja br. 963 od 17.6.1948; Rešenje Republičkog zavoda br. 963/48 od 17.6.1948)
- Zemunsko groblje na Gardošu, (Odluka, „Sl. list grada Beograda“ br. 21/94)
- Evangelistička crkva u Zemunu, Tošin bunar 2 (Odluka, „Sl. glasnik RS“ br. 108/05)
- Crkva Sv.Georgija u Ugrinovcima, ugao ulica Beogradske i Kosančić Ivana, Ugrinovci (Odluka, „Sl. glasnik RS“ br. 108/05)
- Zgrada Komande vazduhoplovstva u Zemunu, Avijatičarski trg 12 (Odluka, „Sl. glasnik RS“ br. 30/07)
- Zgrada Dečijeg doma kraljice Marije u Zemunu, Cara Dušana 57 (Odluka, „Sl. glasnik RS“ br. 55/07)
- Osnovna škola „Kraljica Marija“ u Zemunu, Prvomajska 79 (Odluka, „Sl. glasnik RS“ br. 55/07)
- Binderova kuća u Zemunu, Dr Petra Markovića 4, (Odluka, „Sl. glasnik RS“ br. 33/13)
- Stara kapetanija u Zemunu, Kej oslobođenja 8, (Odluka, „Sl. glasnik RS“ br. 35/13)
- Zgrada Vodne zajednice u Zemunu, Avijatičarski trg 10, (Odluka, „Sl. glasnik RS“ br. 51/13)
- Stara zgrada Poljoprivrednog fakulteta u Zemunu, Nemanjina 6, (Odluka, „Sl. glasnik RS“ br. 51/13)
- Srpska škola u Batajnici, Pukovnika Milenka Pavlovića 5, (Odluka, „Sl. glasnik RS“ br. 50/18)
Arheološka nalazišta
- Antički Taurunum, (Rešenje Zavoda br. 669/4 od 17.11.1965.)
- Brestove međe, (Rešenje Zavoda br. 416/5 od 13.12.1966)
DOBRA KOJA UŽIVAJU STATUS PRETHODNE ZAŠTITE
Lokaliteti s arheološkim sadržajem
- Šančine – Sakule u Ugrinovcima
- Kompleks lokaliteta na desnoj obali Dunava, uzvodno od Zemuna na delu od Goveđeg Broda do Kapele
Graditeljski objekti
- Vila Svetozara Mićovića, Pregrevica 50
- Kafana „Beli medved“ u Zemunu, Vasilija Vasilijevića 10
- Fabrika „Teleoptik“, Cara Dušana 139
- Crkva Blažene Deve Marije u Zemunu, Veliki trg
- Kuća Rosandić, Starca Vujadina 5, Kapetana Radiča Petrovića 1
- Zgrada industrijalca Dragana Tomljenovića, Starca Vujadina 1, 22. oktobra 7-11
Celine i delovi graditeljskih objekata s istorijskim ili arhitektonskim vrednostima
- Modernistička celina Zemuna mapa pdf
Granice: 22. oktobra, Karađorđev trg, Karađorđeva, Nikolaja Ostrovskog, Avijatičarski trg
Naša delatnost
Osnovna delatnost Zavoda je zaštita spomenika kulture, prostornih kulturno-istorijskih celina, arheoloških nalazišta i znamenitih mesta na području grada Beograda.
Delatnost zaštite nepokretnih kulturnih dobara, kojima se Zavod bavi, čine:
• istraživanje i evidentiranje dobara koja uživaju prethodnu zaštitu;
• predlaganje i utvrđivanje kulturnih dobara;
• vođenje registra i dokumentacije o kulturnim dobrima;
• pružanje stručne pomoći na čuvanju i održavanju kulturnih dobara
• sopstvenicima i korisnicima tih dobara;
• staranje o korišćenju kulturnih dobara;
• predlaganje i praćenje sprovođenja mera zaštite kulturnih dobara;
• sprovođenje mera tehničke i fizičke zaštite kulturnih dobara;
• izdavanje publikacija o kulturnim dobrima i o rezultaima rada na njihovoj zaštiti
• organizovanje predavanja i drugih prigodnih oblika kulturno-obrazovne delatnosti
Pored obavljanja ovih delatnosti, Zavod za zaštitu spomenika kulture grada Beograda naročito:
• proučava nepokretna kulturna dobra u Beogradu i izrađuje studije, elaborate i projekte s odgovarajućom dokumentacijom radi njihove najcelishodnije zaštite i korišćenja;
• učestvuje u postupku pripremanja prostornih i urbanističkih planova putem dostavljanja raspoloživih podataka i uslova zaštite nepokretnih kulturnih dobara i učestvuje u razmatranju predloga prostornih i urbanističkih planova;
• objavljuje građu o preduzetim radovima na nepokretnim kulturnim
dobrima u Beogradu;
• izrađuje projekte za izvođenje radova na nepokretnim kulturnim dobrima i učestvuje u izvoljenju tih radova;
• ostvaruje uvid u sprovođenje mera zaštite i korišćenja nepokretnih kulturnih dobara i
• obavlja i druge poslove iz domena zaštite nepokretnih kulturnih dobara.
Korisni linkovi
- Grad Beograd – www.beograd.rs
- JP Beogradska tvrđava – www.beogradskatvrdjava.co.rs
- JP Ada Ciganlija – www.adaciganlija.rs
- JP Sava Centar – www.savacentar.com
- Ministarstvo kulture Republike Srbije – www.kultura.gov.rs
- Republički zavod za zaštitu spomenika kulture – www.heritage.gov.rs
- Narodni muzej – www.narodnimuzej.rs
- Arhiv Srbije – www.archives.org.rs
- Arhiv Srbije i Crne Gore – www.arhivyu.gov.rs
- UNESKO – www.unesco.org
- UNESKO – Kancelarija za jugoistočnu Evropu – www.unesco.org/venice
- Savet Evrope – www.coe.int
- IKOMOS – www.icomos.org
- www.english-heritage.org.uk
- www.seecult.org
Međunarodna saradnja
2017. Saradnja sa Ambasadom Francuske i Udruženjem za negovanje kulture sećanja „Le souvenir Français na obnovi Spomenika zahvalnosti Francuskoj u Beogradu.
2017. Saradnja sa Turskom agencijom za međunarodni razvoj i saradnju (TIKA) na izvođenju radova na rekonstrukciji i restauraciji Malog stepeništa na Beogradskoj tvrđavi.
2016. Saradnja sa Turskom agencijom za međunarodni razvoj i saradnju (TIKA) na realizaciji Projekta rekonstrukcije, restauracije i prezentacije Česme Mehmed paše Sokolovića na Beogradskoj tvrđavi
2016. Saradnja sa Turskom agencijom za međunarodni razvoj i saradnju (TIKA) na realizaciji Idejnog projekta rekonstrukcije u restauracije Turbeta Damad Ali paše na Beogradskoj tvrđavi.
Saradnja sa Kantonalnim zavodom u Sarajevu, vezano za radove na Bajrakli džamiji u Beogradu
U saradnji sa jedinicom za obnovu Starog mosta u Mostaru; organizovana izložba sa predavanjem u zgradi Skupštini grada Beograda
Saradnja sa Restauratorskim zavodom Hrvatske u u Zagrebu, vezano za problem sanacije i restauracije spomenika Zahvalnosti Francuskoj na Kalemegdanu, vajara Ivana Meštrovića
Saradnja sa Muzejom arhitekture u Ljubljani, u cilju dobijanja dokumentacije za elaborat za proglašenje Crkve Sv. Antuna u Beogradu, arhitekte Plečnika
