dr Snežana Toševa
Iz recenzije kataloga i izložbe Secesija starog jezgra Zemuna
Bogato graditeljsko nasleđe Zemuna svedoči o mnogim fazama razvoja njrazličitijih stilskih tokova koji su se smenjivali u njegovoj bogatoj istoriji. Izložba Secesija starog jezgra Zemuna koju je osmislila i priredila Aleksandra Dabižić na najbolji način ukazuje na jednu od faza njegovog razvoja i oblikovanja. Predmet istraživanja, kao i materijal koji će biti prezentovan je nasleđe zaštićene prostorne kulturno-istorijske celine Starog jezgra Zemuna. Autorka se odlučila za hronološki prikaz objekata koji sa jedne strane imaju kulturno-istorijsku i stilsku vrednost, dok su sa druge strane značajni po svojoj ambijentalnoj vrednosti i spomeničkom karakteru, od kojih mnogi imaju status spomenika kulture. Izložbu prati celovit i pregledan katalog čija je sadržina i koncepcija usklađena sa izloženim materijalom.
Iako, po mišljenju autorke, vrlo često dolazi do mešanja stilova na istom objektu, što stilsku klasifikaciju čini uslovnom, secesija je značajno obeležila graditeljstvo Zemuna u periodu od 1900. do 1914. godine. I pored udaljenosti od većih kulturnih celina, secesija se u Zemunu javlja gotovo istovremeno kao i u drugim evropskim centrima. Reprezentativni primeri izgrađeni u stilu secesije u velikoj meri su doprineli obogaćivalju duha srednjoevropske kulturne celine koju je Zemun imao. O tom duhu najbolje svedoči njegovo staro jezgro koje autorka ocenjuje kao građeviski homogenu i kompaktnu kulturno-istorijsku celinu.
Posebno su istaknuta i analizirana najkarakterističnija zdanja koja su svojom kulturno-istorijskom, estetskom i likovnom vrednošću značajno obeležila razvoj secesije.
Kao iskusan stručnjak u oblasti zaštite Aleksandra Dabižić posebno naglašava spomenički karakter pojedinih objekata, kao i činjenicu ako su pojedina zdanja devastirana ili neadekvatno obnovljena kada su izgubila elemente u stilu secesije. Pored analize stilskih, tipskih, arhitektonskih i ambijentalnih karakteristika najznačjnijih primera, na kraju kataloga dat je i širi prikaz objekata po ulicama, što daje posebnu celovitost i zaokruženost čitavom projektu. Tekst je obogaćen starim fotografijama, planovima i crtežima, kao i novim fotografijama Snežane Negovanović koje svojim kvalitetom ističu lepotu secesije.
Izložba Secesija starog jezgra Zemuna koja na najbolji način promoviše vrednosti graditeljskog nasleđa, značajna je ne samo za stručnjake, već i za širu javnost. Osim o secesiji, ona svedoči i o istoriji Zemuna, kao i o znamenitim ličnostima koje su obeležile njegov razvoj. Boljim sagledavanjem i vrednovanjem graditeljskog nasleđa, izložba koju preporučujemo značajno doprinosi izgrađivanju savesnijeg odnosa prema nasleđu. Jer da bi jasnije definisali šta zaštićujemo, moramo poznavati različite slojeve arhitektonsko-urbanističkog razvoja, o čemu najbolje svedoči i ova izložba. Rasvetljavajući i ukazujući na bogato graditeljsko nasleđe u duhu secesije, autorka je uspela da potvrdi i dokaže značajnu poziciju Zemuna na mapi srednjoevropskih gradova. Zahvaljujući višestrukom značaju ovog projekta, nadamo se da će izložba koja je pred nama izazvati interesovanje kako ljubitelja istorije, tako i stručnjaka iz oblasti zaštite kulturne baštine, jer Zemun to sasvim sigurno zaslužuje.
Autor: Miodrag A. Dabižić
Urednik: Nada Živković
