O: Ljubica Radovanovic

U petak, 15. septembra 2023. godine, u Velikoj galeriji Doma vojske u Beogradu, otvorena je izložba Zavoda za zaštitu spomenika kulture grada Beograda pod nazivom „Posveta beogradskom školstvu“ čime je svečano otvorena manifestacija Dani evropske baštine u Beogradu.

Gostima se na samo početku obratili gospođa Vesna Vidović, zamenica gradonačelnika Beograda. U ime domaćina, Medija centra „Odbrana“, prisutnima se obratila direktorka ustanove pukovnik Biljana Pašić, a direktorka Zavoda za zaštitu spomenika kulture Grada Beograda Olivera Vučković govorila je o tradicionalnom dvodecenijskom učešću Zavoda u manifestaciji „Dani evroske baštine“. Okupljenima se obratila i autorka, a o važnosti školstva u Beogradu i neraskidivoj vezi između nepokretnog kulturnog nasleđa i prosvete govorio je prof. dr Ivica Radović, državni sekretar Ministarstva prosvete Republike Srbije koji je proglasio izložbu otvorenom. Svečano otvaranje izložbe oplemenile su dve kompozicije harfinistkinja Sofije Lazarević i Lane Kostić, učenica osnovne muzičke škole Stanković na klasi kod profesorke Ivane Pejoske. Muzička škola Stanković je spomenik kulture, a takođe je i deo izložbene postavke. Moderator programa bila je Nina Marija Koturović, konzervator restaurator Zavoda za zaštitu spomenika kulture grada Beograda.

Zavod za zaštitu spomenika kulture grada Beograda, predstavlja ukupno 21 spomenik kulture školske namene. Predstavljeni objekti reprezentuju razvoj arhitekture na području Beograda od narodnog graditeljstva do arhitekture moderne i svedoče o razvoju prosvetiteljstva na našem podneblju. Izdvajaju se tri celine – osnovne škole u selu, osnovne škole u gradu i srednje škole, a u okviru izložbene postavke predstavljeni su i eksponati pozajmljeni iz fonda Pedagoškog muzeja u Beogradu koji najbolje ilustruju život koji se u ovim objektima odvijao. Izložba je interaktivnog karaktera jer su doprinos njenoj realizaciji dali i bivši učenici i profesori, a promocija pratećeg kataloga ima i humanitarni cilj. Tokom trajanja izložbe je moguće ostaviti prilog koji će po zatvaranju postavke biti prosleđen Domu za decu i mlade u Sremčici.

Autor izložbe i kataloga je istoričarka umetnosti Ljubica Radovanović, Zavod za zaštitu spomenika kulture grada Beograda, a realizaciju su podržali Medija centar „Odbrana“, Pedagoški muzej u Beogradu, Udruženje Stara Bežanija.

Izložba je otvorena do 21. oktobra 2023. godine.

Zavod za zaštitu spomenika kulture grada Beograda 15. septembra u 19 časova u Velikoj galeriji Doma vojske u Beogradu izložbom pod nazivom Posveta beogradskom školstvu otvara ovogodišnju manifestaciju Dani evropske baštineu Beogradu. Ova manifestacija se tradicionalno održava svakog septembra već dve decenije, a ove godine je centralna tema Živo nasleđe. Škole koje žive više od veka pokazuju da je Beograd deo velikog evropskognasleđa i resurs o kome svi treba da brinemo sa posebnom pažnjom.

Prikazujući obrazovne objekte koji su utvrđeni za spomenike kulture, Zavod za zaštitu spomenika kulture grada Beogradaje izložbom želeo da približi nepokretno kulturno nasleđe i široj javnosti. Odabrani dokumentarni materijalističe škole koje od svog podizanja do danas svedoče o istorijskom razvoju Beograda, ali i prosvetiteljstva na našem podneblju. Posetioci će moći da saznaju nešto više o objektima koji su ujedno i simboli našeg grada poput Osnovne škole „Kralj Petar Prvi“, Druge ženske gimnazije u kojoj je danas Elektro-tehnička škola „Nikola Tesla“, kaoi o drugim spomenicima kulture koji su održali prvobitnu namenu u kontinuitetu decenijama.

Tokom pripremanja izložbe i detaljnog istraživanja fonda odlučili smo da publici predstavimo je do sada ne prikazan materijal iz bogate zbirke Dokumentacionog centra Zavoda za zaštitu spomenika kulture grada Beograda. Posebnu zahvalnost iskazujemo školskim institucijama koje su svoju dragocenu građu ustupili za izložbu, čime je ona dobila interaktivni karakter i potvrdila dugogodišnju saradnju Zavoda sa beogradskim školama, spomenicima kulture. Realizaciju izložbe podržali su – Medija centar „Odbrana“, Pedagoški muzej u Beogradu, pozajmivši eksponate iz svog depoa, Udruženje „Stara Bežanija“ i kao i beogradske škole.

Autorka izložbe je Ljubica Radovanović, istoričarka umetnosti. Zainteresovani će imati priliku da izložbu posete u Velikoj sali Doma vojske u Beogradu od 15. septembra do 21. oktobra 2023. godine.

Specijalne gošće na otvaranju izložbe biće harfistkinje Muzičke škole „Stanković“, još jednog spomenika kulture koji će biti predstavljen na izložbi.

Poseban događaj biće upriličen u petak 22.09.2023. godine kada će Zavod povezati dva segmenta svog delovanja organizovanjem stručnog vođenja kroz grad pod nazivom „Beogradsko nasleđe i obrazovanje“ i stručnog vođenja kroz izložbu. Okupljanje je predviđeno ispred Muzeja Vuka i Dositeja, Gospodar Jevremova 21 u 17 časova.

Naš dragi i uvaženi kolega arhitekta Zoran Jakovljević preminuo je 5. jula. Svima nama koji smo imali sreću da budemo njegove kolege i prijatelji ostaće u trajnom sećanju, jer svojim radom, talentom i energijom ostavio je neizbrisiv trag u Zavodu za zaštitu spomenika kulture grada Beograda i ujedno formirao generacije konzervatora.

Zoran Jakovljević se zaposlio u Zavodu za zaštitu spomenika kulture grada Beograda 1963. godine, samo tri godine po osnivanju Institucije. Za jako kratko vreme izradio je veliki broj projekata rekonstrukcije, restauracije i konzervacije nepokretnog kulturnog nasleđa, tako da je od 1964. godine već radio kao samostalni projektant, a zatim i rukovodilac projektnog ateljea. Tokom radnog veka samostalno, a kasnije i sa saradnicima izradio je preko dvesta pedeset projekata. U okviru projekata restauracije fasada, posebno je došao do izražaja njegov izvanredan crtalački talenat sjedinjen sa istraživačkom radoznalošću. Često je učestvovao na stručnim skupovima i kongresima, a svoja saznanja o kulturnom nasleđu objavljivao je u stručnim publikacijama između ostalih u naučno-stručnom časopisu „Nasleđe“ i svojim nesebičnim doprinosom profilisao časopis, bio jedan od osnivača i prvi  urednik, a kasnije član redakcije zahvaljujući čemu Časopis postaje jedna od vodećih publikacija u ovoj oblasti. Po odlasku u penziju 2001. godine nastavio je sa radom na projektovanju, izvođenju i praćenju konzervatorskih i drugih radova.

Zauvek ćemo ga pamtiti s ljubavlju i uvažavanjem kao dragog kolegu, prijatelja i izvanrednog stručnjaka iz oblasti zaštite kulturnog nasleđa.

Zavod za zaštitu spomenika kulture grada Beograda reagovao je na vandalizaciju spomenika grafitima i u saradnji sa Javnim komunalnim preduzećem „Gradska čistoća“, u petak 24.03.2023. godine uklonio ispisane grafite sa postamenta spomenika Nikoli Pašiću, koji se nalazi na trgu Nikole Pašića, GO Stari grad.

Spomenik je podignut 1998. godine u čast dugogodišnjeg predsednika vlade Kraljevine Srbije i Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca, liven je u bronzi i delo je vajara Zorana Ivanovića.

Iako nije pojedinačno utvrđen za kulturno dobro, spomenik Nikoli Pašiću nalazi se u okviru spomenika kulture „Zgrada Doma sindikata u Beogradu“, kao i u okviru prostorno kulturno-istorijske celine „Terazije“.

Zavod za zaštitu spomenika kulture grada Beograda u saradnji sa drugim nadležnim institucijama radi i na održavanju spomenika koji nisu pojedinačno utvrđeni za kulturna dobra.

Zahvaljujemo se Javnom komunalnom preduzeću „Gradska čistoća“ na brzoj reakciji i molimo građane da budu savesni i vode računa o kulturnom nasleđu.

Večeras, 30. marta 2023. godine, u galeriji „Ikar“ Doma vazduhoplovstva će biti publici predstavljena izložba Zavoda za zaštitu spomenika kulture grada Beograda „Secesija u Starom jezgru Zemuna“, autorke Aleksandre Dabižić, savetnika u Zavodu. Ova izložba je priređena 2017. godine i bila je postavljena u Zavičajnom muzeju Zemuna u Spirtinoj kući.

Izložba „Secesija u Starom jezgru Zemuna“ koja na najbolji način promoviše vrednosti graditeljskog nasleđa, značajna je ne samo za stručnjake, već i za širu javnost. Osim o secesiji, ona svedoči i o istoriji Zemuna, kao i o znamenitim ličnostima koje su obeležile njegov razvoj. Boljim sagledavanjem i vrednovanjem graditeljskog nasleđa, izložba doprinosi izgrađivanju savesnijeg odnosa prema nasleđu. Rasvetljavajući i ukazujući na bogato graditeljsko nasleđe u duhu secesije, dokazuje se značajna pozicija Zemuna na mapi srednjoevropskih gradova.

Secesijski stil je primenjen na fasadama jedne građevinski homogene i kompaktne kulturno-istorijske celine skoro istovremeno s pojavom tog stila u drugim evropskim centrima. Secesijske fasade Starog jezgra Zemuna dokumentuju značajnu fazu stilskog razvoja grada koji je 1934. godine postao integralni deo prestoničkog Beograda u kojem je secesija takođe imala svoj tok i ostavila obeležje. Secesijski stil pozicionira Staro jezgro Zemuna na mapu srednjoevropskih urbanih celina na čijim objektima je primenjivan, a posebna sličnost se može naći s manjim gradovima, koji su uticaj stila primili iz Beča.

Pomoćnik direktora Zavoda za zaštitu spomenika kulture grada Beograda arhitekta dr Marina Pavlović učestvovala je u radu okruglog stola s nazivom Institucije zaštite. Srpska akademija nauka i umetnosti povodom obeležavanja 75. godišnjice osnivanja Republičkog zavoda za zaštitu spomenika kulture, u saradnji sa Ministarstvom kulture i Republičkim zavodom za zaštitu spomenika organizovala je ciklus okruglih stolova pod nazivom Stanje i strategije razvoja zaštite spomenika kulture u Republici Srbiji. Planirano je da krajem 2022. i početkom 2023. godine budu održana tri okrugla stola koja čine tematsku i koncepcijsku celinu: Institucije zaštite, Upravljanje nasleđem i Baština i društvo.

U radu na jučerašnjem, prvom u nizu okruglom stolu učešće su uzeli eminentni naučnici, stručnjaci i zvaničnici iz različitih oblasti zaštite spomenika, istorije umetnosti, arheologije, heritologije itd. i to: predsednik SANU akademik Vladimir Kostić, v.d. pomoćnica ministra za kulturno nasleđe i digitalizaciju Danijela Vanušić, predsednik Nacionalnog saveta za kulturu Zoran Vapa, akademik Miodrag Marković, prof. dr Dubravka Đukanović, direktorka Republičkog zavoda, dr Marina Pavlović, dr Katarina Živanović, dr Vesna Bikić, dr Danica Popović, mr Maja Đorđević, mr Katarina Grujović Brković, Dragan Vojvodić, Branislav Orlić, Aleksa Jelikić, Vujadin Ivanišević.

Dragi prijatelji i poštovaoci Zavoda,

Ovogodišnji međunarodni sajam knjiga je počeo, a za sve ljubitelje kulturnog nasleđa grada Beograda na štandu Zavoda u hali 4 Beogradskog sajma možete pronaći sva naša izdanja po 50 posto nižim cenama. Takođe vas još jednom pozivamo na promociju izdanja Zavoda za zaštitu spomenika kulture u sali „Vasko Popa“, sutra 25. oktobra u 14 sati gde ćete imati jedinstvenu priliku da čujete nešto više o našim izdanjima, i to: „Šezdeset godina rada Zavoda za zaštitu spomenika kulture grada Beograda“, „Beogradska tvrđava od vojnog utvrđenja do spomenika kulture“ i „Stambena arhitektura Beograda 1918-1941“.

Na promociji će govoriti Vera Pavlović Lončarski, dr Marina Nešković, dr Vladana Putnik Prica, moderator će biti dr Marina Pavlović.

Dobro došli!

Zavod za zaštitu spomenika kulture grada Beograda i ove godine ima zadovoljstvo da posetiocima Međunarodnog sajma knjiga u Beogradu predstavi svoju veoma bogatu izdavačku delatnost. U okviru svoje osnovne delatnosti Zavod za zaštitu spomenika kulture grada Beograda posvećen je prezentaciji i popularizaciji kulturno–istorijskog nasleđa Beograda, kroz izdavanje monografija, časopisa i kataloga, organizovanje konferencija i izložbi, saradnju sa medijima, kulturnim centrima, institutima, školama i fakultetima. U okviru izdavačke delatnosti Zavoda do danas je objavljen veliki broj naslova i periodičnih izdanja.

U sali 4 Beogradskog sajma, Zavod za zaštitu spomenika kulture grada Beograda, od 23-30.10.2022. godine će na svom štandu ponuditi najnovije publikacije Zavoda, prethodne brojeve naučnog časopisa „Nasleđe“, kao i prošlogodišnja kapitalna izdanja – monografije „Šezdeset godina rada Zavoda za zaštitu spomenika kulture grada Beograda“, „Beogradska tvrđava od vojnog utvrđenja do spomenika kulture“ autorke arhitekte dr Marine Nešković i „Stambena arhitektura Beograda 1918-1941“ autorke dr Vladane Putnik Price, po umanjenim cenama za 50%. Upravo ove monografije biće promovisane na Sajmu u utorak 25.10.2022. godine u sali „Vasko Popa“ u 14 sati.

„Šezdeset godina rada Zavoda za zaštitu spomenika kulture grada Beograda“ je monografsko izdanje upriličeno povodom ovog značanog jubileja. Svakoj od decenija je posvećeno po jedno poglavlje koja nose zvučne nazive: 1960-1970. „Temelji institucije“, 1970-1980. „Razvoj konzervatorske delatnosti“, 1980-1990. „Veliki projekti“, 1990-2000. „Doba izolacije“, 2000-2010. „Prezentacija nasleđa“ i 2010-2020. „Povratak velikim projektima“ i oslikavaju menjanja fokusa službe zaštite u određenim periodima.

Monografiju „Beogradska tvrđava od vojnog utvrđenja do spomenika kulture“ autorke arhitekte dr Marine Nešković, konzervatora savetnika Republičkog zavoda za zaštitu spomenika kulture – Beograd objavio je Zavod za zaštitu spomenika kulture grada Beograda u suizdavaštvu sa Arhitektonskim fakultetom Univerziteta u Beogradu. Na osnovu istorijskog i urbanog razvoja Beograda s jedne i savremenih načela zaštite i očuvanja kulturnog nasleđa s druge strane, Beogradska tvrđava se tretira kao specifično istorijsko jezgro grada. Sa ciljem da se ispitaju nove mogućnosti revitalizacije, posebno u okviru kontaktnih gradskih zona i prostora priobalja, posebna pažnja se posvećuje redefinisanju značenja i revalorizaciji Tvrđave.

Monografiju „Stambena arhitektura Beograda 1918-1941“ autorke dr Vladane Putnik Price, dipl. istoričarke umetnosti, naučnog saradnika Filozofskog fakulteta, objavili su Zavod za zaštitu spomenika kulture kao izdavač i Univerzitet u Beogradu – Filozofski fakultet, kao suizdavač. Ova monografija je rezultat opsežnih istraživanja razvojnih tokova stambene arhitekture, tokom kojeg su ispitani različiti aspekti u okviru teme, prevashodno na osnovu terenskog rada, arhivske dokumentacije i periodike.

Pozivamo vas na stručno vođenje „500 godina ispijanja kafe u Beogradu“ 23.9.2022. u 18 časova u okviru Dana evropske baštine u Beogradu 2022. Šetnju vode stručne saradnice Zavoda za zaštitu spomenika kulture grada Beograda Ana Sibinović, etnolog i Ljubica Radovanović, MA istoričarka umetnosti.

Obeležavanje 500 godina od otvaranja prve kafane u Beogradu ima za cilj da pored isticanja Beograda kao kulturno-istorijskog mesta, pokaže dugogodišnju tradiciju ispijanja kafe na našim prostorima koje je ujedno bilo prvo u Evropi.

Mesto okupljanja: kod Muzeja Vuka i Dositeja, ul. Gospodar Jevremova 21

Završnica šetnje će biti u Kafani „?“ u kojoj ćemo svi zajedno popiti kafu.

Broj posetilaca za ovu šetnju je ograničen na 30, a prijave su na email: ljubica.radovanovic@beogradskonasledje.rs