I ove godine Zavod za zaštitu spomenika kulture je raznovrsnim programom bio jedan od nosilaca manifestacije Dani Beograda. Već 12.04.2023. je otvorena izložba „Nasleđe na razlednicama Beograda“ na Trgu Republike autorki – v.d. direktora Zavoda istoričarke Olivere Vučković i istoričarke umetnosti Ljubice Radovanović. Izložba Nasleđe na razglednicama Beograda je prenela duh i razvoj beogradske ulice, arhitekture, ljudi i događaja na čijem naličju su bile neke od najintimnijih i najlepših poruka koje su slate ne samo u okviru Srbije, već i u svet. Izložba je tematski oblikovana od selekcije napravljene među više stotina razglednica iz perioda 1895-1941. koje su deo privatne kolekcije Snežane i Dragana Vicića.
U subotu 15.04.2023. stručnjaci Zavoda su poveli zainteresovane u dve šetnje. Arhitektonsku riznicu Terazija, mesto gde se prepliću arhitektura, tradicija i istorija grada, poslovni i boemski život Beograđana i mesto širenja Beograda van šanca tokom 19. veka publici je predstavila istoričarka umetnosti Ivana Vesković, viši konzervator. Kao i svake godine ljubitelji istorije Beograda okupili su se kod Česme kneza Miloša odakle je započeto „putovanje“ kroz prošlost našeg grada Posetioci su imali priliku da saznaju koji su to spomenici kulture Terazije, ko je zaslužan za izgradnju nekadašnjih pustih i močvarnih Terazija, kako je nastao naziv Terazije, o prvim kućama i hotelima, izgledu nekadašnjeg „Prestolonaslednikovog trga“, najlepših terazijskih privatnih gradskih kuća, posleratnih graditeljskih interpolacija, i neizostavnih dragulja beogradske graditeljske riznice, zgradama Starog i Novog dvora. Istoričarka umetnosti Hajna Tucić, viši konzervator, provela je zainteresovane građane kroz beogradske crkve uoči Uskrsa: Svetog Marka građenu od 1930-1939. godine, drugu najveću crkve posle hrama Svetog Save, zatim rusku crkvu Svete Trojice izgrađenu 1924. godine prilozima ruskih emigranata i kao i Vaznesenjsku crkvu iz 1863. godine sa očuvanim zidnim slikarstvom ruskog umetnika Andreja Bicenka i ikonostasom sa ikonama Steve Todorovića.
U ponedeljak 17.04.2023. Područje Knez Mihailove ulice u 19. veku prestavile su istoričarke umetnosti Ksenija Ćirić i Bojana Ibrajter Gazibara koje su govorile o važnosti 1867. godine u političkoj, ali i urbanističkoj istoriji Beograda, o značajnoj i uticajnoj trgovačkoj klasi, o usvajanju nove evropske estetike u arhitekturi, o prvim hotelima i tada najmodernijem ugostiteljstvu, građanskim i trgovačkim kućama, Narodnoj banci, ustanovama kulture tog vremena, ali i spomeniku knezu Mihailu, kao prvom monumentalnom prikazu vladara na konju u Srbiji. Stručno vođenje je bilo posvećeno i jubileju – 200 godina od rođenja kneza Mihaila. Kiša nije uspela da rastera radoznale Beograđane, ljubitelje i prave poštovaoce kulturnog nasleđa. Istog dana arhitekta Aleksandra Šević, viši konzervator je zajedno sa stručnim saradnikom Astronomske opservatorije Vesnom Mijatović, predstavila ovaj jedinstven kompleks na Zvezdari. Brojne posetice upoznale su sa istorijatom nastanka ove, jedne od najstarijih naučnih institucija u Srbiji, njenim osnivačima i izborom baš ove lokacije za izgradnju nove Opservatorije. Predstavljanje ideje i koncepta arhitekte Jana Dubovog i obilazak paviljona Velikog i Malog refraktora dočarali su posetiocima epohu moderne arhitekture međuratnog perioda koja je u ovom specifičnom i jedinstvenom kompleksu pokazala svoj vrhunac. Ovog dana je istoričarka umetnosti Hajna Tucić povela šetače i u posetu Hramu Svetog Save i obilazak Svetosavskog platoa. Svetosavski plato je utvrđen za kulturno dobro zbog kulturno-istorijskih, arhitektonsko-urbanističkih i memorijalnih vrednosti ovog prostora. Bilo je reči o značajnim istorijskim događajima, koji su se odigrali na ovom mestu, kao i o toku izgradnje Hrama Svetog Save.
Utorak 18.04.2023. je bio rezervisan za priču o turskom osvajanju Beograda i običajima, načinu života i arhitekturi koje su Turci doneli sa sobom. O preplitanju uticaja, nekadašnjim džamijama i danas jedinoj sačuvano-Bajrakli, turskoj kući u kojoj je živeo defterdar, a danas u njoj stanije Mizej Vuka i Dositeja i Turbetu šeih Mustafe i tekiji govorila je istoričarka umetnosti Bojana Ibrajter Gazibara, viši konzervator. To je bio dobar okvir za priču etnologa Ane Sibinović, višeg konzervatora koja je govorila o prvoj popijenoj kafi u Beogradu, o etnološkim, kulturološkim, pa i magijskim aspektima ispijanja kafe.
Poslednjeg dana manifestacije u sredu 19.04.2023. Ulicom kralja Petra, ulicom sa najviše spomenika kulture u Beogradu, koja simbolično spaja Savu i Dunav i u kojoj se prepliću vekovi, stilovi i istorijski događaji, zainteresovane je vodila istoričarka umetnosti Bojana Ibrajter Gazibara, viši konzervator. Razgovaralo se o knezu Milošu. kneginji Ljubici, izgradnji novog konaka, staroj i novoj Sabornoj crkvi, Patrijaršiji, kafani, školi, banci, građanskim i trgovačkim kućama, dobrim i manje dobrim interpolacijama, multikulturalnosti. Pre početka svih stručnih vođenja posetiocima su poklonjeni katalozi kulturnih dobara, koje Zavod izdaje još od 2008. godine, a vezanih za objekte o kojima se na toj šetnji govorilo.
U sali Zavoda je priređen i program za najmlađe sugrađane „Bajkovito nasleđe – dvorci, princeze, prinčevi i zmajevi. Etnolog Ana Sibinović i dokumentarista Slađana Milojević, autorke programa Zavoda „Nasleđe za decu“ pričale su o despotu Stefanu Lazareviću, princu i vitezu, pripadniku Viteškog reda Zmaja. Čitale su deci srpsku mitologiju i narodnu pesmu Carica Milica i zmaj od Jastrepca. Zatim je organizovano takmičenje kroz digitalni kviz „Beograd znam da čuvam“ – prvu aplikaciju o kulturnom nasleđu Beograda koja je podržana od strane Ministarstva kulture i informisanja i Sekretarijata za kulturu. Za uspešan rad na radionici deca su kao poklon dobila bojanku „Nasleđe za decu“ Zavoda za zaštitu spomenika kulture grada Beograda.
Foto:
Predrag Mitić
Aleksandar Gazibara
