Dragi pratioci od danas, svakog ponedeljka, srede i petka, na našoj stranici, upoznavaćemo vas sa kulturnim dobrima Beograda. Počinjemo sa Robnim magazinom.
U nekadašnjoj glavnoj trgovačkoj ulici Beograda, Ulici kralja Petra, pomalo skriven na prvi pogled, nalazi se pravi arhitektonski biser. Ovo nesvakidašnje autorsko ostvarenje, poznato kao Robni magazin, sagradjeno je 1907. godine prema projektu inženjera Viktora Azriela.
Viktor David Azriel je rodjen u Beogradu 1880. godine, u bogatoj jevrejskoj trgovačkoj porodici. NJegov otac Ha(j)im je bio aktivan član, a jedno vreme i predsednik beogradske Jevrejske opštine sefardskog obreda. Nakon osnovne škole i gimnazije u Beogradu, Viktor Azriel odlazi u Beč na Tehničku visoku školu. Prvi poznati posao po povratku u rodni grad bila je popravka porodične kuće. Izuzev zgrade Robnog magazina, na čijem desnom pilastru je uklesano ime ovog inženjera, ime Viktora Azriela se vezuje i za zidanje jevrejske sinagoge Bet Israel u Ulici cara Uroša koja je srušena u bombardovanju 1941. godine, a čijom je izgradnjom rukovodio. Rano je prestao da se bavi inženjerskom praksom i potpuno se posvetio izučavanju cionizma, putovanjima i pisanju. Streljan je 1942. godine.
Robni magazin je podignut za Benciona Bulija, poznatog bankara i narodnog poslanika. To je bila prva moderna robna kuća u Beogradu, potpuno drugačija od tradicionalnih dućana. Upravo specifična namena zgrade omogućila je projektantu slobodniji tretman enterijera i upotrebu savremene konstrukcije. Ova srazmerno mala gradjevina osnove 8 metara h 20 metara, ima podrum i četiri etaže. Prizemlje, medjusprat i sprat predstavljaju jedinstven prodajni prostor. Robni magazin je bio prva trgovačka zgrada u Beogradu u kojoj je više etaža medjusobno spojeno i otvoreno, jer je preglednost jedan od osnovnih uslova koji je neophodno ispuniti u projektovanju magacina. Ovako otvoren prostor postignut je upotrebom stubova i galerija, kao i gvozdenim mostom koji je povučen kroz centralni deo u visini prvog sprata, a osvetljen je preko fasade i pravougaonih lanterni na ravnom krovu. Najviši sprat je sasvim izdvojen gvozdenom tavanicom i predvidjen za skladište, a u zadnjem delu, iza prodajnog prostora, smeštene su kancelarije. Za konstrukciju je upotrebljen armirani beton, a gvozdeni nosači i dekorativni stubovi su dopremljeni iz Austrije.
Arhitektonskom programu Robnog magazina odgovara secesijski obradjena fasada. Uradjena kao staklena „zid zavesa“ pridržana gvozdenom rešetkom, fasada je smeštena izmedju dva mermerna pilona s karakterističnim završecima – fijalama. Beli piloni, na crnim poliranim granitnim bazama, dekorisani su reljefno, ženskim maskama raspletene kose, od kojih se spuštaju stilizovane geometrijske trake. Ovi motivi, koji se pojavljuju na pojedinim beogradskim fasadama toga vremena, inspirisani su Orijentom i karakteristični su za secesijski stil. Umerenu secesijsku dekoraciju ima i lučni fasadni završetak, kao i gvozdena balkonska ograda, koja svojom pozicijom preseca zgradu po sredini. U centralnom delu prizemlja, simetrično postavljen i u osnovi trapezasto uvučen, smešten je portal s veoma uspelim i zanimljivim rukohvatima u vidu labudova, od kojih je jedan ukraden, a tri se za sad čuvaju u Zavodu za zaštitu spomenika kulture grada Beograda. Ovaj zoomorfni detalj, uz antropomorfne ženske maske, geometrijske trake i floralne preplete tako zaokružuje dekorativni repertoar Robnog magazina.
Robni magazin u Ulici kralja Petra br. 16 u Beogradu, naglašeno vertikalan, lepih proporcija i skladan, najuspeliji je i najčistiji primer secesijske arhitekture u Beogradu. Robni magazin je utvrdjen za kulturno dobro 1966. godine (Rešenje Zavoda za zaštitu spomenika kulture grada Beograda br. 1068/3, od 30. 12. 1966).
